Thế là Quỹ Học Bổng: Nâng Đỡ Học Sinh Nghèo Học Tốt Krong Bong, Dak Lak vừa trao học bổng cho tổng cộng 44 học sinh hoàn cảnh khó khăn mà học tốt vào tháng 3/2021. Hiện tại, ban tổ chức đang chờ các em viết thư cảm ơn.
Chúng con xin giải trình quý ân nhân cách ban tổ chức xét tuyển để chọn ra những em hoàn cảnh khó khăn nhất nhưng nỗ lực vươn lên để học tốt nhất, xứng đáng nhất nhận học bổng. Chúng con ứng ụng phần nào cách xét tuyển của Đại học Hoa Kỳ vào xét tuyển cho các em. Chúng con xét tuyển qua 5 vòng.
Trước hết, các em cần nộp các hồ sơ:
1. Chỉ những em được ban tổ chức, giáo viên hay người làm việc trong trường đề cử mới được nộp đơn xét tuyển. Điều này cũng tương đương với letters of recommendation (thư giới thiệu do giáo viên/giáo sư/lãnh đạo công ty viết cho người nộp đơn Đại học/sau Đại học Hoa Kỳ).
2. Nộp bảng điểm học tập học kì/năm học kế trước đó.
3. Viết thư theo mẫu trình bày hai phần. Phần một là thông tin cá nhân, gồm tên, đang học lớp nào ai là giáo viên chủ nhiệm, đang ở địa chỉ nào, email và số điện thoại (của em hay người nuôi dưỡng), có kèm ảnh đứng trước căn nhà và ảnh nhìn rõ mặt. Phần hai gồm ba yêu cầu: hoàn cảnh khó khăn ra sao, nỗ lực vươn lên thế nào, và ước mơ trong tương lai. Thư dài khoảng 4 trang, font 12 đánh máy word.
Hồ sơ nộp về cho một người nhận. Người này sẽ thông tin em ấy cần bổ sung hồ sơ nếu thiếu.
VÒNG 1: Dùng tài năng cá nhân độc lập của người bên ngoài đánh giá năng lực các em.
Cứ mỗi khi có đủ 10 em nộp 10 hồ sơ đầy đủ giấy tờ thì người nhận đơn làm thành một nhóm (group) gửi đi đến một người xét tuyển. Người xét tuyển là người bên ngoài (outsider) của hệ thống, tức là không biết gì về các em học sinh ấy. Lý do là cần tránh tình cảm yêu ghét thiên vị với các em. Vòng này những người xét tuyển không biết về nhau. Thực tế, những người xét tuyển lần vừa qua ở Paris, London…hoàn toàn không biết gì về các em học sinh ở huyện Krong Bong, Dak Lak. Mỗi người xét chỉ mười hồ sơ để đảm bảo sự độc lập tư duy. Tiêu chí xét tuyển là căn cứ bảng điểm và thư viết các em để lập ra một danh sách thứ tự (ranking) từ em xứng đáng nhất ở vị trí 1 đến em ít xứng đáng nhất ở vị trí cuối cùng. Nếu không phân định được hai, ba hay nhiều em vì đều xứng đáng thì để các em ấy cùng thứ bậc (thí dụ có thể có ba em cùng vị trí thứ 5). Xong rồi viết lý do vì sao chọn từng em ở vị trí ấy.
Người xét tuyển vòng này, cũng như tất cả các vòng khác, đều tối thiểu có bằng Đại học. Thực tế, trong lần xét tuyển năm 2020-2021 này thì đa số người xét tuyển vòng 1 này có học/làm tiến sĩ hay cao học ở Bắc Mỹ, Tây Âu, và Đông Á, những nơi có nền giáo dục tốt nhất nhân loại.
Lý do cần người có năng lực xét tuyển: vì xét tuyển kểu này có thể có sự chủ quan nên cần người có năng lực xét tuyển. Thí dụ lần năm trước, 2020, thì em Vi hoàn cảnh khó khăn và được học sinh giỏi. Em xứng đáng với học bổng loại 2. Em Châu thì hoàn cảnh rất khó khăn và bệnh phải mổ 5 lần mà vẫn được học sinh khá/tiên tiến. Tuy Châu không được học sinh giỏi nhưng nỗ lực vươn lên trong bệnh nặng làm ban tổ chức chọn. Điều này có nghĩa là chỉ căn cứ bảng điểm không thôi sẽ không đủ dữ liệu để đánh giá. Cần căn cứ bảng điểm và thư các em viết thì xác xuất chọn ra tài năng cao hơn.
Lý do chỉ một người xét một nhóm mười em: nếu để một người xét hết toàn bộ các em thì người này sẽ mệt mỏi hay khối lượng công việc lớn sẽ làm người này quá bận rộn nên xét không đủ khách quan. Có thể xét qua loa cho xong vì qúa tải. 10 em/một người xét tuyển là được. Hơn nữa, vì lý do gì mà người này xét tuyển không chuẩn thì quỹ chỉ bị tổn thương 10 em, không phải tất cả. “Không nên bỏ hết trứng vào một rổ.”
Thực tế thì vòng 1 vừa qua ban tổ chức có 10 người xét tuyển và nhóm này trước đã đồng ý giúp xét tuyển. Nếu sau khi gửi hồ sơ đi với tin nhắn xin hồi âm ngắn gọn để biết nhận mà người xét tuyển không hồi âm hay sau 1 tuần không hồi âm thì ban tổ chức liền gửi gói hồ sơ ấy đến người xét tuyển thứ hai nhờ xét tuyển. Lý do có thể người đầu này muốn giúp nhưng bận. Nếu cứ hỏi han hối thúc thì họ có thể xét tuyển vội vàng qua loa thì sẽ không tối ưu. Tốt hơn nên lặng lẽ gửi đi cho người thứ hai xét tuyển. Nếu đến hạn chót mà cả hai cùng gửi danh sách xét tuyển thì càng tốt. Quỹ lần này chỉ có 49 hồ sơ mà có 10 người xét tuyển vòng 1. Quỹ chuẩn bị nếu vì lý do nào mà 50% người xét tuyển không xét được thì vẫn đủ người giúp xét tuyển. (Làm tình nguyện nên không thể bắt buộc được).
VÒNG 2:
Nếu vòng 1 là tài năng cá nhân thì vòng 2 là tài năng tập thể. Một nhóm cùng nhau xét tuyển cho vòng 2 này. Việc cần làm là:
Đề xuất lần trao học bổng này nên trao bao nhiêu suất cho học bổng Loại 1. Nêu lý do vì sao.
Đề xuất nên đưa bao nhiêu em nhận học bổng học bổng Loại 2. Nêu lý do.
Thẩm định lại những thứ tự xếp hạng vòng 1 có chính xác không? Nếu cần thay đổi thì phải viết ra lý do. Thí dụ cần đưa em học sinh thứ 3 lên thứ 2 từ nhóm xét tuyển nào đó vì lý do A nào đó phải ghi ra.
Lập ra danh sách thứ tự ưu tiên tất cả các em xứng đáng nhận nhất từ vị trí 1 đến vị trí cuối cấp học bổng. Lập thêm 10 hồ sư dự bị (waiting list).
Nếu có tranh luận có vẻ diễn ra gay gắt thì tìm cách dung hoà, thương lượng.
Nếu không thương lượng được vấn đề nào đó thì, thay vì tiếp tục tranh cãi mất hoà khí, hãy để chủ đề ấy lên vòng 3 xét duyệt. Những việc khác cứ giải quyết.
Đảm bảo đủ số lượng người xét tuyển để khi nếu 50% người xét vòng 2 vì lý do nào đó không tham dự xét tuyển được thì vẫn đủ số người xét tuyển tập thể mà không phải cá nhân. Nghĩa là tối thiểu nhân sự cho vòng 2 là 4 người.
Vòng 2 cử tối thiểu một người, không giới hạn tối đa, đại diện trình bày/giải trình cho vòng xét tuyển thứ 3.
VÒNG 3
´ Ở vòng 3, tối thiểu một đại diện vòng 2 giải trình với một nhóm người mà trong đó có tối thiểu một người hiểu rõ về quỹ học bổng hay hiểu rõ về trường THPT Krong Bong. Người này là insider, người trong hệ thống. Người từ vòng 2 sẽ đưa ra những vấn đề chưa giải quyết được để nhờ vòng 3 giải quyết. Rồi người vòng 2 này đề xuất lần này nên cấp cho bao nhiêu em nhận học bổng Loại 1, bao nhiêu em Loại 2 và nêu lý do. Người này cũng nêu lý do nếu có thay đổi thứ tự (ranking) từ vòng 1. Rồi người này trình bày về một danh sách thứ tự các em xứng đáng nhận học bổng Loại 1 (và có thể Loại 2, Loại 3) lần này và giải thích vì sao chọn như vậy.
´ Sau khi lắng nghe, một số người ở vòng 3 này trao đổi lại với người vòng 2. Thí dụ họ không đồng ý về việc thay đổi ranking của một vài vị trí và phải đưa ra lý do thoả đáng. Việc này để tạo sự hiệu quả đề phòng vòng 2 thay đổi/đề xuất đưa ra những xếp hang chưa hợp lý. Hơn nữa, người vòng 3 này có thể cung cấp những hiểu biết khác với tư cách là người bên trong. Thí dụ, một người có thể lên tiếng rằng thấy em học sinh A có tên trong danh sách đề cử nhưng em đã vừa nhận học bổng của quỹ học bổng B nên cần coi lại có nên tang tiền cho em này không? Nếu hoàn cảnh quá khó thì cho nhận, nếu không đến nỗi quá khó thì thôi, ưu tiên cho em ở trong danh sách chờ (waiting list).
´ Ở vòng 3, có sự phối hợp giữa người bên ngoài (outsider) và người bên trong (insider).
´ Vòng này cũng thảo luận có chấp nhận đề xuất chi bao nhiêu cho lần này hay không. Có sự khác nhau giữa quan điểm chi số tiền từ những người xét tuyển và người giữ tài chính. Rồi thương lượng. Rồi chốt số tài chính và danh sách các em sẽ nhận học bổng.
´ Vì tài chính là quan trọng và liên quan đến đạo đức lẫn pháp luật nên quỹ không để một cái nhân quyết định mà nguyên tắc là “hơn một cá nhân quyết định trong hơn một vòng về tài chính.” Thực tế, vòng 2 đã có một nhóm bàn về tài chính cần chi, đến vòng 3 lại một nhóm khác bàn tiếp.
Vòng 4
´ Ở 3 vòng trước, những người xét tuyển dựa trên tiền đề rằng các em học sinh viết đơn đều đúng sự thật với hoàn cảnh khó khăn của em.
´ Vòng 4 là đi thực tế tận nhà các em. Ban tổ chức cử một số người đi từng nhà các em xem thử có đúng như thư các em viết hay không. Nếu đúng 80% hay hơn thì chấp nhận cho em ấy nhận học bổng. Nếu không đúng như thế thì ban tổ chức sẽ đưa một em trong danh sách chờ (waiting list) vào thay và ban tổ chức sẽ đi đến nhà em xem em có viết giống 80% hay hơn. Và cứ như thế cho đến khi đủ số lượng học sinh nhận học bổng.
´ Sau khi đã có danh sách từ vòng 4, ban tổ chức thông tin đến các em học sinh thời gian nhận học bổng. Ban tổ chức trao học bổng cho các em. Sau đó các em viết thư cảm ơn trong thư ghi rõ số tiền nhận được cùng thông tin cá nhân như số điện thoại/email để quý ân nhân có thể kiểm tra xem các em có nhận đúng số tiền ấy không. Hoàn toàn minh bạch tài chính. Minh bạch tài chính là việc của bài khác, không phải bài viết này.
Vòng 5: Xét về đạo đức. Vòng này tiến hành song song và độc lập thời gian với vòng 4. Các em phải có đạo đức khá tốt thì mới xứng đáng nhận học bổng. Khi nhận đơn, quỹ mặc định các em phải có đạo đức khá/tốt thông qua hạnh kiểm tốt được ghi trong bảng điểm. Nhưng từ khi nộp đơn đến khi có kết quả các em có thể nhận học bổng thì đã một thời gian trôi qua (vài tuần đến 1-2 tháng) nên trong thời gian này nếu em nào có biểu hiện kém về đạo đức thì sao? Thí dụ chửi đánh thầy cô hay ngoan ngoãn với thầy cô nhưng chửi thành viên của nhà trường (thí dụ thành viên đoàn trường) thì cũng không được nhận học bổng. Vì thế, ban tổ chức liên hệ với đoàn trường để rà soát tác phong đạo đức của các em thí dụ đoàn trường gửi email hỏi nhiều thầy cô và lớp trưởng về tác phong đạo đức của các em này.
Vòng 4 cũng có đánh giá phần nào về đạo đức như hỏi về em học sinh ấy với các thành viên trong gia đình hay hàng xóm.
Sau khi xét hết như thế, sẽ trao học bổng cho các em.
So sánh với cách xét tuyển Đại học Mỹ, ta thấy:
1. Hoa Kỳ tuyển những học sinh có đủ trí dục (điểm cao là thí dụ), đức dục (có những hoạt động xã hội giúp người, con vật, môi trường…) và thể dục (khá giỏi môn thể thao nào là một lợi thế). Quỹ chúng ta có xét về trí dục và đức dục, nhưng lờ đi về thể dục. Lý do là vì các em nghèo nên các em thường phải lao động tay chân vất vả thí dụ hái cà phê, cày ruộng…hay chí ít cùng làm việc nhà như nấu cơm, cắt cỏ cho bò…nên các em có tạm đủ sức khoẻ thể chất.
2. Đại học Hoa Kỳ có kì thi chuẩn hoá (standardized test) thí dụ SAT hay GRE/GMAT, nhưng quỹ chúng ta không có. Kì thi chuẩn hoá nhằm đánh giá tất cả các em học từ các trường khác nhau. Thí dụ một em học với GPA (điểm trung bình) 3.7 ở một trường Ấn Độ sẽ có thể có năng lực khác với một em có cùng GPA ở Anh Quốc. Vì thế, số điểm của kì thi chuẩn hoá phần nào cho biết về năng lực của các em cùng GPA hay cùng một số đặc điểm khác nhau. Quỹ chúng ta thì chỉ xét hiện tại cho các em ở cùng một huyện với những đặc điểm khá giống nhau (thực tế thì các em được xét lần này chỉ cùng một trường với cùng các kì thi đánh giá) nên việc có thêm một kì thi chuẩn hoá là không cần thiết.
3. Dù có thể có phỏng vấn ứng cử viên, Đại học Hoa Kỳ không cử người đi đến tận nhà để hỏi chuyện em học sinh đó và/hoặc hỏi chuyện người thân và/hoặc hàng xóm, người trong thôn xã. Cách làm của quỹ chúng ta bài bản hơn ở mặt này vì chúng ta đến nói chuyện với các em cũng như là phỏng vấn rồi.
Quý ân nhân tặng tài chính cho quỹ thân mến! Trên chúng con đã trình bày về sự hàn lâm, công phu, và công bằng trong xét tuyển để chọn ra những mầm non tốt nhất cho các em và cho huyện nhà. Vậy ai là những người đã tham gia xét tuyển?
Chúng con xin công bố những người đã tham gia xét tuyển. Chúng con chỉ công bố thông tin cá nhân của người đó mà xin không công bố những việc những cá nhân ấy làm trong xét tuyển. Những người có tham gia xét tuyển:
Đã/đang có kinh nghiệm nghiên cứu sinh tiến sĩ:
Pháp:
1. Nguyễn Thị Thuý Nga
2. Huyền Trang
Hàn Quốc:
3. Tụê Nhật
Đã/đang có kinh nghiệm cao học:
Việt Nam:
4. Hà Nội: Hưng Anh Lê
5. Mai Hoàng
6. Sài Gòn: Nguyễn Trang
7. Thu Thảo
Hoa Kỳ:
8. Pháp Cẩn
Đại Học:
Anh:
9. Mai Oanh Hoang, luật sư London
Việt Nam:
10. Nguyễn Thị Hồng Phương, cử nhân kinh tế Singapore
11. Nguyễn Thị Sương, cử nhân lịch sử Đại học Đà Nẵng.
Tổng cộng có 11 người tham gia xét tuyển trong tổng số 20 người sẵn sàng xét tuyển.
Đi thực tế. Năm này gồm 5 người:
Thị trấn Krong Kmar: bé Hường và bạn Bùi Trường Thuỷ
Hướng ra huyện Krong Pak: bé Bảy
Hướng ra huyện Lak: chú Xuân
Hướng vào Yang Mao: cô Chung
Rà soát đạo đức tác phong: thầy Tùng làm trong đoàn trường.
Chúng con xin trân trọng cảm ơn tất cả thành viên ban tổ chức và ban xét tuyển trên đã vất vả cùng làm việc nhóm với nhau để tạo ra một cuộc xét tuyển bài bản để chọn đúng người xứng đáng nhất mà trao đi số tài chính.
Phản biện/ý kiến trái chiều: có ý kiến trái chiều là tại sao chỉ tặng có 1 triệu đồng/học sinh mà lại phải xét tuyển quá nhiều vòng, đến 5 vòng, tại sao lại “hành hạ” học sinh đến thế?
Sự phản hồi dựa trên việc chưa tư duy về tiền bạc và tư duy về tiền bạc.
Chưa tư duy về tiền bạc: chúng ta cần làm cho trọn một quy trình cho chu đáo và sâu sắc. Vì thế, dù có phải huy động đến 20 người xét tuyển cộng với 5 người đi thực tế và một thành viên đoàn trường là 26 để xét cho 49 học sinh nộp đơn chúng con vẫn làm. Chúng ta hãy làm với tất cả sự tận tâm, thương yêu, khách quan và lý tính mới hy vọng chọn đúng tài năng của quê nhà mà trao đúng người.
Tư duy về tiền bạc: câu trả lời là các em học sinh chỉ nộp đơn học bổng. Nếu được nhận thì sẽ lên nhận và viết thư cảm ơn thôi chứ không làm gì hơn nên không có gì vất vả cho các em. Tuy mỗi em được nhận 1 triệu, số tiền ít ỏi trong khả năng của người có tài chính, nhưng số tiền này đủ để nộp học phí một năm học của các em! Đối với những em nghèo khó thì được có tiền nộp học phí trọn năm là niềm vui và hạnh phúc lớn. Một vấn đề nữa, tổng số các em được nhận học bổng lần rồi là 44 học sinh, tức 44 triệu của quý ân nhân đã trao đi. Đây là con số lớn chứ không phải ít. Hơn nữa, một năm chúng ta trao hai lần nên tính ra mỗi năm có thể trao lớn hơn con số này. Vì thế, ban tổ chức cần phải cân nhắc chu đáo làm sao để sử dụng số tiền lớn vào đúng mục đích: trao cho những em có tài có đức nhất mà hoàn cảnh khó khăn nhất. Một điều nữa là nếu các em học sinh trong số này đang học lớp 10, 11 nào quá nghèo và học quá tốt thì sẽ được đưa vào Kế Hoạch 3, tức những em ấy có thể nhận đến 5 hay 10 triệu. Hơn nữa, những em trong số này mà đang học lớp 12 chuẩn bị vào Đại học thì có thể được đưa vào Kế Hoạch 2 để quỹ vận động tài chính cho vài chục triệu phụ phần nào vào Đại học năm đầu. Đây là những số tiền lớn nên việc xét tuyển cần phải kỹ lưỡng và hàn lâm.
Nếu quý ân nhân có câu hỏi, góp ý, trao đổi, xin vui lòng liên hệ cô giáo Nguyễn Thị Sương (có dùng viber): +84988444183
Cô Sương đã vất vả thật nhiều vì các em từ quá trình trao đổi với đồng nghiệp trong trường để nhận đề cử, liên hệ nhận đơn nộp, và nhiều việc vất vả khác để giúp các em. Mọi người trong quỹ đều trân trọng tấm lòng cô Sương giúp cho quỹ và giúp cho những mầm non tương lai quê nhà.
Trên chúng con đã giải trình về cách xét tuyển của Quỹ Học Bổng: Nâng Đỡ Học Sinh Nghèo Học Tốt Krong Bong, Dak Lak trong lần trao học bổng mùa xuân 2021. Quỹ chúng ta rất cần nhận tài chính từ quý ân nhân để giúp nhiều hơn nữa các học sinh đang tài đức vẹn toàn nhưng khó khăn kinh tế. Nếu quý ân nhân thấy đây là việc làm đúng đắn và công phu, phù hợp với tiêu chí và ước vọng của quý ân nhân, xin quý ân nhân hãy giúp tặng tài chính và/hoặc giúp bằng những cách khác.
Mọi đóng góp cho quỹ ở Việt Nam, xin quý vị đóng vào người nhận và giữ: Cô Nguyễn Thị Sương, giáo viên trường THPT Krong Bong.
Số tk 63210000469388
Ngân hàng BIDV
Chi nhánh huyện Krong Bông
Tiêu đề/cú pháp: Tang Quy Hoc Bong
Ở nước ngoài, bao gồm ở Mỹ, xin quý ân nhân gửi vào tài khoản thầy Pháp Cẩn (Quang Le):
Zelle:
Name: Quang Le
Email: phapcancungduong@gmail.com
PayPal:
Name: Quang Le
Email: thayphapcan@gmail.com
Đây là tài khoản Venmo:
Quang Le
@Phapcan
Email: phapcancungduong@gmail.com
PayPal:
Name: Quang Le
Email: thayphapcan@gmail.com
Đây là tài khoản Venmo:
Quang Le
@Phapcan
Mời quý ân nhân hãy làm thành viên của Group Facebook Quỹ Học Bổng chúng ta (làm thành viên không có nghĩa vụ tặng tiền hằng tháng/năm mà chỉ là tự nguyện).
Xin quý ân nhân hãy chia sẻ (share) đến nhiều người để cùng chung tay làm việc phước thiện này.
Xin trân trọng cảm ơn tất cả.
Pháp Cẩn.
