Thỉnh Thoảng Có những Lý Thuyết Trái Ngược Nhau

Thế giới xây nên nhiều lý thuyết, học thuyết. Có khi giải thích một vấn đề, hai lý thuyết có thể đưa ra: 1. cùng nhận xét, 2. kết luận chồng lấn (overlap), 3. ngược nhau.
Khi hai lý thuyết ngược nhau, người đọc/thực hành cần phải chiêm nghiệm nhiều hơn. Có thể cần tìm hiểu thêm những lý thuyết khác nữa rồi tự tìm con đường, kết luận cho riêng mình. Thường mỗi lý thuyết có bao nhiêu phần trăm đúng và bao nhiêu phần trăm sai.
Thí dụ về hung hăng. Có tôn giáo Á Đông nhấn mạnh phải giảm thiểu hay chuyển hoá hung hăng, càng chuyển hoá nhiều càng tốt. Ngược lại, tâm lý học tiến hoá (evolutionary psychology) cho rằng cá thể hung hăng có cơ hội tồn tại tốt hơn. Thí dụ trong các điều kiện như nhau thì con cọp dễ tồn tại hơn con thỏ. Ứng dụng lý thuyết này vào xã hội, quốc gia nhỏ nào có bom nguyên tử thì chấm dứt nỗi sợ triền miên bị các cường quốc xé xác. Ngược lại, Tây Tạng không có quân sự mạnh nên bị nuốt gọn là đương nhiên. Chính Trung Quốc vài thế kỉ trước có thể có nền kinh tế lớn nhất thế giới nhưng quân sự quá kém nên bị các cường quốc xâm chiếm.