Những tuyên bố
trong tôn giáo không phải là kết luận của khoa học (xã hội). Trong khoa
học xã hội thì để chứng minh điều gì là đúng thì người ta phải gom đủ
bằng chứng thống kê cho thấy khả năng đúng lên đến từ 95-99%.
Nhưng nói vậy không có nghĩa là tôn giáo không đúng với khoa học; không, nó chỉ có nghĩa là tôn giáo và khoa học là hai lĩnh vực khác nhau; bắt khoa học chứng minh những nhận xét trong tôn giáo là việc làm rất khó, dù rất hấp dẫn, và khả năng chứng minh được cũng không cao. Có thể chỉ có một vài phần trăm những nhận định trong tôn giáo là có thể chứng minh đúng; cũng có thể có vài phần trăm nhận định trong tôn giáo được khoa học chứng minh là sai. Còn phần còn lại, phần lớn, thì rơi vào vùng xám mà khoa học không thể chứng minh cũng không đủ sức bác bỏ những nhận định từ tôn giáo.
Phần còn lại ấy, nếu ai muốn tin thì cứ tin; ai không muốn tin thì thôi. Cả hai bên đều cần tôn trọng lẫn nhau; không nên dè bĩu lẫn nhau.
Lấy ví dụ là Đấng Sáng Thế, hay còn gọi là Thượng Đế, có tồn tại hay không? Bên tin rằng có tồn tại thì cố sức chứng minh nhưng đến giờ vẫn chưa đủ cơ sở khoa học để kết luận là có tồn tại; ngược lại, bên tin không tồn tại cũng cố chứng minh đấng ấy không tồn tại nhưng cũng không đủ cơ cở khoa học để kết luận. Thượng Đế, như vậy, có thật hay không? Nếu bạn tin là có thì cứ có quyền tin; và nếu bạn không tin thì bạn cứ có quyền không tin mà cả hai đều không trái chống gì khoa học cả.
Có một nhà khoa học người Anh (mình quên tên nhà tâm lý học này) khoảng 15 năm trước có đưa ra dự đoán là chứng minh những tuyên bố trong Phật Giáo sẽ trở thành một trong vài lĩnh vực được nghiên cứu khá phổ biến và hứa hẹn trong tương lai. Mình cũng phần nào đồng ý với nhận định trên. Tuy vậy, mình cũng xin chia sẻ ra là từ 2017-2018 mình có làm một nghiên cứu khoa học về đề tài Ảnh Hưởng Của Thiền Chánh Niệm Lên Sinh Viên. Mình đã mời được một nhóm khoảng 10 người cùng nghiên cứu thí nghiệm dưới sự hướng dẫn của một giáo sư. Vất vả lắm với sự nỗ lực cả chục người nhưng có vẻ kết quả cũng không khả quan cho lắm.
Như đã nói, những nhận xét trong tôn giáo không dễ gì được chứng minh bởi phương pháp khoa học.
Vấn đề là một số người, có vẻ khá nhiều, khi họ không thấy khoa học chứng minh được một vấn đề, nhận xét nào đó trong tôn giáo thì họ có khuynh hướng cho rằng nhận xét đó là sai, là mê tín, là thiếu cơ sở khoa học trong khi thực tế thì nó có thể rơi vào vùng xám đó là khoa học tuy không chứng minh nhận xét đó là đúng nhưng cũng đâu có chứng minh được nhận xét đó là sai. Thành ra nên hiểu bao dung hơn, rằng nếu khoa học chưa chứng minh nổi đó là sai thì, tuy không tin bừa những nhận xét trong tôn giáo, cũng nên mở lòng để có những ý kiến đa chiều đi vào tâm hồn. Biết đâu khi khoa học phát triển hơn nữa sẽ chứng minh được cái nhận xét trong tôn giáo ấy (là đúng hay là sai).
Xin nói thêm là ngày xưa, Thuyết Tiến Bộ từng nghĩ rằng khi nhân loại tiến bộ đến mức nào đó, khi Lý Tính lên cao, thì tôn giáo sẽ chết. Nhưng rồi tôn giáo vẫn sống đấy thôi. Điều này làm nhiều người nghĩ lại, rằng tôn giáo có những nẻo sống mà cách tiếp cận Lý Tính không giải thích hết. Đây là nhận xét không nằm trong Tâm Lý Học Tôn Giáo (Psychology of Religion) mà nằm ở Xã Hội Học Tôn Giáo (Sociology of Religion).
Nhưng nói vậy không có nghĩa là tôn giáo không đúng với khoa học; không, nó chỉ có nghĩa là tôn giáo và khoa học là hai lĩnh vực khác nhau; bắt khoa học chứng minh những nhận xét trong tôn giáo là việc làm rất khó, dù rất hấp dẫn, và khả năng chứng minh được cũng không cao. Có thể chỉ có một vài phần trăm những nhận định trong tôn giáo là có thể chứng minh đúng; cũng có thể có vài phần trăm nhận định trong tôn giáo được khoa học chứng minh là sai. Còn phần còn lại, phần lớn, thì rơi vào vùng xám mà khoa học không thể chứng minh cũng không đủ sức bác bỏ những nhận định từ tôn giáo.
Phần còn lại ấy, nếu ai muốn tin thì cứ tin; ai không muốn tin thì thôi. Cả hai bên đều cần tôn trọng lẫn nhau; không nên dè bĩu lẫn nhau.
Lấy ví dụ là Đấng Sáng Thế, hay còn gọi là Thượng Đế, có tồn tại hay không? Bên tin rằng có tồn tại thì cố sức chứng minh nhưng đến giờ vẫn chưa đủ cơ sở khoa học để kết luận là có tồn tại; ngược lại, bên tin không tồn tại cũng cố chứng minh đấng ấy không tồn tại nhưng cũng không đủ cơ cở khoa học để kết luận. Thượng Đế, như vậy, có thật hay không? Nếu bạn tin là có thì cứ có quyền tin; và nếu bạn không tin thì bạn cứ có quyền không tin mà cả hai đều không trái chống gì khoa học cả.
Có một nhà khoa học người Anh (mình quên tên nhà tâm lý học này) khoảng 15 năm trước có đưa ra dự đoán là chứng minh những tuyên bố trong Phật Giáo sẽ trở thành một trong vài lĩnh vực được nghiên cứu khá phổ biến và hứa hẹn trong tương lai. Mình cũng phần nào đồng ý với nhận định trên. Tuy vậy, mình cũng xin chia sẻ ra là từ 2017-2018 mình có làm một nghiên cứu khoa học về đề tài Ảnh Hưởng Của Thiền Chánh Niệm Lên Sinh Viên. Mình đã mời được một nhóm khoảng 10 người cùng nghiên cứu thí nghiệm dưới sự hướng dẫn của một giáo sư. Vất vả lắm với sự nỗ lực cả chục người nhưng có vẻ kết quả cũng không khả quan cho lắm.
Như đã nói, những nhận xét trong tôn giáo không dễ gì được chứng minh bởi phương pháp khoa học.
Vấn đề là một số người, có vẻ khá nhiều, khi họ không thấy khoa học chứng minh được một vấn đề, nhận xét nào đó trong tôn giáo thì họ có khuynh hướng cho rằng nhận xét đó là sai, là mê tín, là thiếu cơ sở khoa học trong khi thực tế thì nó có thể rơi vào vùng xám đó là khoa học tuy không chứng minh nhận xét đó là đúng nhưng cũng đâu có chứng minh được nhận xét đó là sai. Thành ra nên hiểu bao dung hơn, rằng nếu khoa học chưa chứng minh nổi đó là sai thì, tuy không tin bừa những nhận xét trong tôn giáo, cũng nên mở lòng để có những ý kiến đa chiều đi vào tâm hồn. Biết đâu khi khoa học phát triển hơn nữa sẽ chứng minh được cái nhận xét trong tôn giáo ấy (là đúng hay là sai).
Xin nói thêm là ngày xưa, Thuyết Tiến Bộ từng nghĩ rằng khi nhân loại tiến bộ đến mức nào đó, khi Lý Tính lên cao, thì tôn giáo sẽ chết. Nhưng rồi tôn giáo vẫn sống đấy thôi. Điều này làm nhiều người nghĩ lại, rằng tôn giáo có những nẻo sống mà cách tiếp cận Lý Tính không giải thích hết. Đây là nhận xét không nằm trong Tâm Lý Học Tôn Giáo (Psychology of Religion) mà nằm ở Xã Hội Học Tôn Giáo (Sociology of Religion).
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét