Trong PG thì loài người có tự do ý chí (free will), điều này giống với Humanistic Psychology (không biết dịch là gì, Tâm Lý Học Nhân Bản hay Tâm Lý Học Loài Người?). Điều này trái với Tâm Lý Học Hành Vi (ảnh là sách mình học) vì trường phái này cho rằng loài người không có tự do ý chí. Con người chỉ phản ứng lại các kích thích của môi trường hay đại loại như vậy mà thôi--gần như là thuyết định mệnh (determinism).
2 trường phái khác nhau, vậy có một bên đúng một bên sai? Không hẳn. Mình thì vẫn tin vào Phật Giáo rằng loài người có tự do ý chí. Tuy vậy, khả năng để một cá nhân có tự do ý chí rất thấp. Theo Phật Giáo thì tự do ý chí bắt đầu bằng niệm, định, tuệ. Mà người thường thì ít chế tác ba nguồn năng lượng này. Nên phần lớn trong cuộc sống loài người không có tự do ý chí. Hiểu như thế thì thấy chủ nghĩa hành vi không sai. Thực vậy, TLHHV thuộc về Tâm Lý Học, một bộ môn khoa học xã hội mà thuộc KHXH thì để chứng minh cho nhận định nào là đúng thì phải đúng cỡ 95-99%. Như đã nói, cá nhân bình thường không có tự do ý chí nên điều này có thể đúng với khả năng hơn 95% nhân loại. Nó có nghĩa là nhìn vấn đề theo Phật Giáo và theo Khoa Học Xã Hội thì cả hai trường phái tuy ngược nhau, một bên cho rằng có tự do ý chí, một bên cho không, nhưng cả hai vẫn đúng như thường! Đây là một nghịch lý mà nếu không nắm vững thì với tư duy kiểu tôi đúng/anh sai thì sẽ không hiểu được vì sao cả hai đều đúng.
Trường Phái Tâm Lý Học Hành Vi (TLHHV) này đã phát triển lên mạnh mẽ
được ứng dụng vào công nghiệp. Một công nhân vào nhà máy làm theo một
dây chuyền thì người chủ quản lý chả quan tâm đến tư tưởng gã ta, cũng
chả quan tâm đến ngôn ngữ của chàng ấy trong lúc làm việc riêng mà nhà
quản lý chỉ quan tâm đến hành vi người này: có làm nhanh hay không? Có
đủ chất lượng hay không? Đừng nghe gã nói, hãy nhìn gã làm! Rồi nhà quản
lý tìm cách nâng cao hành vi của gã cho sản lượng tăng lên mà rủi ro
giảm xuống...
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét